Poniższy tekst jest przemówieniem wygłoszonym na demonstracji Black Lives Matter w Katowicach w Parku Kościuszki 5-go czerwca 2020.
Życie i działalność Tadeusza Kościuszki to uniwersalne upomnienie się, że każda niesprawiedliwość, czy dotyczy nas, czy kogoś innego, zasługuje na to, byśmy wspólnie przeciwko niej wystąpili. Kościuszko to był tak radykalny lewak, na swoje czasy, że aż dziw, że nasi kochani prawicowcy i rządzący mainstream jest w stanie się na niego dzisiaj powoływać.
W Polsce, w której szlachta broniła swojego prawa do posiadania właściwie pól-niewolników, czyli chłopów, którymi mogli swobodnie dysponować, on się o prawa tych chłopów upominał. To był facet, który widział każdego człowieka równym. To był facet, który na sto lat przed tym, zanim stało się to modne, zwracał się do kobiet jak do równoprawnych obywatelek. Robił to wszystko wbrew ówczesnemu TVP, wbrew ówczesnym konserwatystom, wbrew tym wszystkim facetom u władzy, którzy bronią zastanego porządku, bo im się to opłaca. On to robił już wtedy konsekwentnie, tak w Polsce, jak i w Stanach Zjednoczonych. Na długo, zanim stało się to modne, upominał się o równouprawnienie czarnych i zniesienie niewolnictwa.
Myślę, że to, co powinniśmy z tego wynieść i to, co powinniśmy robić, kiedy wrócimy do domu, to powinniśmy o tym głośno mówić. Mam wrażenie, że to, co się dzieje, i to, co mnie mocno przygnębia, to jest większościowy odbiór w Polsce tej sytuacji, który jest mniej więcej taki, że słuchajcie, no coś się złego niby stało, zamordowali faceta, no, ale jakaś hołota rozwala sklepy i że tak nie wolno, że nic tego nie usprawiedliwia. I tutaj warto mówić parę ich rzeczy. Że Kościuszko także nie specjalizował się w pokojowych protestach.
Kiedy Tadeusz Kościuszko walczył o prawa chłopów, o polską czy amerykańską niepodległość, o równość wszystkich ludzi bez względu na rasę i płeć, to nie robił tego pokojowo. Nie wierzył, że wystarczy napisać list, poprosić i może coś się zmieni. Zresztą, ten słynny list do Tomasza Jeffersona pokazał, że listy okazały się mniej skuteczne niż zbrojne powstanie, które leży u podstaw tej Ameryki, jaką znamy.
Skąd się biorą takie zamieszki, jak teraz w Stanach? Dlaczego ludzie nie rozwalają sklepów na co dzień? Bo im się nie opłaca, dbają o porządek, chcą czuć się bezpieczni. Co musi się stać, by ludzie ryzykowali swoim życiem, swoją wolnością? Tu nie chodzi przecież oto, że ktoś się super obłowi, bo wyciągnie telewizor ze sklepu. Dlaczego ludzie ryzykują wszystko i podpalają zastany porządek?
Bo nic z tego porządku nie mają, bo nie mają nic do stracenia. I z tego samego powodu ci, którzy są na górze, tak bardzo tego porządku bronią. I oczywiście, są lepsze sposoby walki o lepszy świat, niż palenie sklepów. Oczywiście, nie chodzi o to, by robić zadymę dla samej zadymy. Ale zupełnie szczerze – Derek Chauvin, zabójca Floyda, nie siedziałby dzisiaj w więzieniu, gdyby nie te zadymy. To, że tak wielu czarnych ginie w Stanach z rąk policji jest możliwe tylko dlatego, że policjanci mają albo mieli zagwarantowaną do tej pory systemowo bezkarność, o co dbały m.in. policyjne związki zawodowe.
I myślę, że Tadeusz Kościuszko nie tylko by nie miał nic przeciwko temu, że jego pomnik pomazano, ale sam by sprejował i wspierałby protesty całym sercem. Przypomnijmy sobie o tym, co w naszej tradycji najpiękniejsze, walczmy o wolność naszą i waszą, i o sprawiedliwość dla wszystkich. Bądźmy jak Tadeusz Kościuszko.
