Komisja Europejska podjęła pierwszy krok w kierunku wycofania finansowania Polski i Węgier w ramach mechanizmu warunkowości. Miliardy z funduszy pomocowych UE raczej nie trafią do Warszawy i Budapesztu w tym roku – pisze niemiecki tygodnik „Der Spiegel”.
Dyrektor generalny Departamentu Budżetu KE Gert Jan Koopman wysłał w piątek wieczorem do ambasadorów Węgier i Polski pisma informujące, że Komisja bada wykorzystanie mechanizmu warunkowości w odniesieniu do Polski i Węgier.
Jak pisze „Spiegel”, który dotarł do tych listów, „brzmią one jak akty oskarżenia”. „Na dziesięciu gęsto zadrukowanych stronach KE podsumowuje zarzuty wobec Polski; głównym problemem jest to, że podważana jest niezawisłość sądownictwa” – opisuje gazeta. Pismo dotyczące Węgier było jeszcze dłuższe (11 stron), a nacisk położono „szczególnie na korupcję i nepotyzm, oraz niezdolność wymiaru sprawiedliwości do podjęcia skutecznych działań przeciwko tym zjawiskom”.
Teraz Polsce i Węgrom grożą dotkliwe straty finansowe. Mechanizm warunkowości, o którym mowa w tych pismach, umożliwia UE „obcięcie środków dla krajów, których rządy podważają rządy prawa”, co grozi też niewłaściwym wykorzystywaniem środków z budżetu UE – pisze „Spiegel”, przypominając, że Polska otrzymuje bardzo duże środki z unijnej kasy – tylko w 2019 roku było to około 12 mld euro (w przypadku Węgier – około 5 mld).
Polska i Węgry potrzebują szybko środków z funduszu odbudowy, mającego zwalczać kryzysu wywołanego pandemią. „W tym przypadku z technicznego punktu widzenia wypłata nie ma związku z mechanizmem rządów prawa, ale z politycznego – tak. W obliczu ciągłych prowokacji ze strony Warszawy i Budapesztu trudno sobie obecnie wyobrazić, aby Komisja utorowała drogę do wypłaty miliardów z tego funduszu” – dodaje „Spiegel”.
Polska wystąpiła o około 24 mld euro bezzwrotnych dotacji i 12 mld euro w formie pożyczek. Obydwa kraje miały otrzymać w tym roku w formie zaliczki 13 proc. kwot, o które wnioskowały, jednak Komisja zablokowała wypłaty. „Spiegel”, powołując się na źródła w KE twierdzi, że „jest to pewne, iż Węgry i Polska nie otrzymają szybko pieniędzy”.
Aby wypłaty doszły do skutku, zielone światło musiałaby dać nie tylko KE, ale i Rada Europejska. Zdaniem „Spiegla” jest jednak „bardzo mało prawdopodobne”, by środki zostały przekazane Warszawie i Budapesztowi przed końcem roku.
Wysłane pism do Polski i Węgier „to tylko wstępny etap” – nie jest na razie pewne, czy Komisja rzeczywiście zarekomenduje państwom członkowskim wycofanie środków.
Eurodeputowany Daniel Freund (Zieloni) uważa, że pisma są raczej manewrem taktycznym. „Nie brakuje informacji o skargach na Węgry i Polskę. Komisja mogła natychmiast uruchomić mechanizm warunkowości, a pisma wysłać później. Teraz Węgry i Polska będą miały dwa miesiące na odpowiedź” – mówi Freund. Przypuszcza on, że przed końcem roku komisja wypłaci środki z funduszu odbudowy Polsce i Węgrom, a listy miały pokazać, że Komisja „coś robi w sprawie” tych krajów.
Jak zauważa „Spiegel”, ostatnio rządowi w Warszawie udało się zepchnąć spór o praworządność na dalszy plan, gdy na „swojej wschodniej granicy Polska prezentowała się jako obrońca Zachodu, (…) by trzymać migrantów przewożonych przez białoruskiego dyktatora Aleksandra Łukaszenkę z dala od UE”. Kanclerz Angela Merkel zapewniła w tej sytuacji Polskę o europejskiej „solidarności”. „Ale teraz sytuacja na granicy z Białorusią uspokaja się, a list z Brukseli oznacza, że temat praworządności powraca. Warszawa musi zareagować” – podsumowuje „Spiegel”.
mszu/ fit/pap
